KAMUS
SANSEKERTA – INDONESIA
Dr. Purwadi, M.Hum
Eko Priyo Purnomo, SIP
————————————————————————————
L
labu : jenis
umbi
labuh : 1
pengabdian; 2 buang; labuh labet : pengabdian; nglabuh : membuang; lelabuhan :
pengabdian; pelabuhan : dermaga
labur : cat
dari kapur; laburan : cat-catan; nglabur : mengecat
lacak :
lacak, teliti
ladha :
lada, rempah-rempah
ladhang :
sempat
ladhatan :
penghabisannya
ladheg :
kotor sekali
ladhu :
lumpur dari gunung berapi
ladi :
melayani; pladèn : pelayan; ngladèni : melayani; lados (ing.): melayani
lading :
pisau dapur
ladrang :
nama gending
laga :
perang
lagak :
gaya, potongan
lagang :
cepat besar
lagep : mau,
suka akan
lagi :
sedang, baru
lagu : lagu
lahru :
kemarau
lahya :
tingkah, canda
lain : lain
laja : malu,
mendapat malu
lajar :
bajak, nenggala; mlajar : lari
lajeng :
terus; mlajeng : lari
lajer :
pokok kayu
lajita :
malu
lajuk :
terlanjur
lajur :
lapis, kolom
lak : lak,
pintu air
laka :
mustahil, jarang ada
lakang :
selangkangan
lakar :
memang
laken :
cengketan
laki : pria;
laki bini : suami istri; laki rabi : suami istri
lakon :
cerita
lakra :
dasar
laksa :
10.000
laksana :
seperti
laksita :
berjalan
laksmana :
cerdas
laksmi :
cantik; laksmini : cantik; laksmiwati : cantik sekali
laksya :
laku, jalan
laku :
jalan, laku; kelakon : tercapai, terlaksana; lakon : cerita, kisah; laku dagang
: berjualan; laku dhodhok: berjalan dengan duduk; laku gawé : mempunyai
kewajiban; laku ngiwa : melakukan kejahatan; nglakoni : menjalani, melakukan
lalab :
dedaunan mentah untuk lalap
laladan :
daerah
lalahan :
tanah yang siap ditanami
lalai :
lupa, alpa
lalana :
berkelana, mengembara
lalang :
ilalang
lalar : dahi
lalaran :
nara pidana
lalasa :
nama tumbuhan
lalatha :
dahi, menghias dahi
lalawa :
banyak tingkah, ceroboh
lalayan :
pagar tembok, benteng
laler :
lalat; laler wilis : lalat hujan
laléyan :
sering lupa
lali : lupa;
lali jiwa : lupa ingatan, gila
lalim :
lalim
lalis :
hilang, mati
lalita :
cantik
lalos : lupa
lalu (ng – )
: bunuh diri; lalu mangsa : terlambat
lalya : lupa
lama : lama
lamak :
lemah, lapik
lamar :
lamar, meminang
lamat -lamat
: samar-samar
lamba :
tunggal, tulus hati
lamban :
belum beristri
lambana :
jejaka, perawan
lambang :
lambang, simbol, tanda; lambang jangka : tanda-tanda jaman
lambao :
bertani
lambar :
dasar, alas
lambat :
lama, lambat
lambau :
bertani
lambé :
bibir; lambé ati : watak; lambé gajah : bagian keris; lambé gangsa : moncong
lembu yang bergerigi; lambiran: tepi sungai yang rendah
lambung :
perut, lambung; lambung lengis : lekuk di atas pantat di bawah rusuk
lamèn :
pohon padi
lameng :
pedang lamang
lami : lama
lamis :
dusta, bohong
lamon :
kalau
lampah :
(ing.) jalan; lampahan: lakon, cerita; nglampahi: menjalani
lampeg :
pasang (laut, dsb)
lampèng :
relung
lampes :
nama tumbuhan
lampet (ng –
) : terhenti
lampiran :
lampiran
lampit :
tikar jalin
lampita :
tanda
lampor :
suara ramai
lampra :
mengembara
lampu :
lampu, pelita
lampus :
mampus
lamuk :
kabut
lamun :
kalau
lamur :
rabun, buta ayam
lamuran :
nama rumput
lamus :
puputan dari kulit kambing
lamut-lamut
: jauh/tipis dan tidak jelas
lan : dan,
serta
lana : kekal
lanang :
laki-laki
lanas : laju
karena panas, pemarah
lanat :
terkutuk
lancana :
lencana
lancing :
lancang, tak minta ijin
lancar :
lancar
landep : 1
tajam; 2 nama Wuku
landhak :
landak, jenis binatang
landhep :
tajam; landhep dhengkul: tumpul sekali; landhep pikirané : pintar
landhes :
alas, dasar; landhesan : dasaran, alas
landhung :
panjang sekali
langak :
berjalan mendangak
langar :
garang
langeh :
indah, cantik
langen :
kegemaran; langendriya : wayang orang dengan lakon pakem Damarwulan; langen
mandra wanara : pentas pertunjukan wayang orang, drama dan tari; langen sari:
taman kesukaan; langen swara: paduan suara tembang-tembang Jawa
langèn :
tempat berenang
langgana : tak
menurut, tak sudi
langganan :
langganan
langgat :
tanggap
langgenan :
landasan, ganjal
langgeng :
abadi, kekal
langguk :
congkak, sombong
langgula :
ekor
langi :
berenang; lelangèn : berenang-renang
langir :
langit, nama buah
langit :
langit, angkasa
langka :
langka, jarang sekali
langkah :
langkah; mlangkah: melangkah; nglangkahi: melangkahi
langkak :
langka, jarang
langkan :
pagar keliling
langkap :
busur
langkas :
tangkas
langkep :
busur
langking :
kurus, kecil
langkir :
nama wuku yang ke-13
langkung :
lebih; kelangkung : sangat; kula langkung : permisi mau lewat; nglangkungi :
melewati; selangkung : dua puluh lima
langlang :
berkeliling mengitari
langseb :
langsat
langsing :
langsing, tinggi ramping
langsir :
dilangsir, satu per satu
langsung :
langsung, berlanjut
langsur :
melata, merayap
langu :
jenis bau yang tak sedap
langun :
kesenangan
langut :
sepi, hening
lanja :
sering bersilaturahmi
lanjah :
mudah bosan
lanjam : 1
ujung bajang; 2 singkal
lanjang :
gadis, perawan
lanjar : janda
muda yang belum beranak; lanjar ngirim : nama rasi bintang
lanjèn :
mencoba, percobaan
lanji : 1
sebangsa baju; 2 mudah berubah
lanjo :
pulang pergi
lanjung :
termenung, tercenung
lanjur :
lanjut, kemudian
lanjut :
lanjut, kemudian
lantak :
pelantak, pengasah
lantang-lantang
: cincin
lantap :
garang, suka marah
lantas :
langsung
lantéra :
lentera
lantih :
tenun; nglantih: menenun
lantip :
pintar, pandai
laos :
lengkuas
lapa :
lapar; lara-lapa: penderitaan yang amat sangat
lapak :
pelana, sela, ringga
lapan (se –
) : 35 hari
lapang :
lapang
lapis : 1
lapis; 2 lapisan
lar : bulu
ayam
lara : 1
sakit; 2 dara, gadis, wanita; lara ayu : ketumbuhan, sakit calar; lara brangta
: kasmaran, jatuh cinta; lara jonggrang : gadis yang bernama jongrang,
dicandikan dalam candi Prambanan; lara karuna : kasmaran, jatuh cinta; lara
kidul : Nyi Lara Kidul, jin yang dipercaya sebagai penguasa laut selatan; lara
kudan : bedil berlaras satu; lara-lapa : sengsara, menderita; lara ngedhat :
nama bunga
larab :
datang
larad : susut,
hanyut
larah :
kedudukan, tempat
larak :
sendal, terik
larang :
mahal, harga tinggi
larap :
datang
laras :
irama; laras pelog : irama pelog; laras slendro: irama slendro; laras wastu :
akar wangi
laré : anak;
laré angon : anak penggembala
larèk : anak,
kanak-kanak
lari : lari
larik :
larik, deretan
laris : laku
keras
laron :
laron
laru : benih
jamur pembusuk untuk tempe
larud :
larut
larung :
buang
laryan :
selokan
lastari :
lestari, terpelihara; lastantun : (ing.) lestari, terpelihara
lastri : malam
latar :
halaman
lathi :
lidah
latri :
lumpur, endapan lumpur
latu : api
latuh :
lumut laut
laun : daun
kacang cina
laup-laup :
berteriak-teriak
laut : laut,
samudra
lawa :
kelelawar
lawak :
dagelan, lawak
lawan : 1
musuh; 2 dan, dengan
lawana :
garam, asin
lawang :
pintu; lawang butulan : pintu belakang; lawang kori : pintu utama; lawang kupu
tarung : pintu kanan kiri; lawang lèrègan : pintu dorong; lawang monyétan :
pintu yang daunnya dua, atas bawah; lawang tangkeban : pintu yang daunnya satu;
lawang tobat : pintu taubat
lawar :
lawan, apa adanya; lawaran: makan tanpa lauk
lawas :
kawak, kuno
lawayan :
perlombaan burung merpati
lawé : lawe,
benang tenun; lawé mateng : benang yang sudah dikanji; lawé mentah : benang
yang belum dikerjakan; lawé wenang : gelang dari benang (penangkal penyakit)
laweh : lauk
pauk
lawèh, lawih
: ganjal pada bibir kran
lawer :
lama, tua
lawèt :
burung walet
lawis : lama
sekali
lawon :
mori, kain pembungkus mayat
lawong :
bersuara keras
lawuh :
lauk-pauk
lawung : tombak,
lembing
laya : mati
layah :
piring besar dari tanah liat
layak :
layak, wajar, lumrah
layan :
keran kecil
layang :
surat, kertas; layangan: layang-layang; layang biwara : surat kabar; layang
iber-iber : surat kiriman; layang ideran : surat edaran; layang kabar : surat
kabar; layang wacan : buku bacaan
layap :
pergi, main
layar :
layar, peralatan perahu
layon :
mayat, jenazah
layos :
atap, tarub
layu : layu,
mati
layung :
awan kuning pada sore hari
layur : nama
ikan laut
laywa :
layu, mati, lain; laywan : bunga yang sudah layu
lebda :
mahir, ahli
lebet :
dalam, maruk
lebur :
lebur, hancur
lèdhèk :
memancing, menggoda
lega : lega,
rela
legan :
perjaka, prawan
legawa :
ikhlas
legedan :
watak
legena :
telanjang
legetan :
nama tumbuhan
legi : 1
manis; 2 nama hari pasaran
legundhi :
nama tumbuhan
leheng :
lumayan, lebih baik daripada
leksa :
laksa, 10.000
leksana :
jalan, berjalan
léla :
hibur, ayem
lelah :
capek
lelana :
berkelana, mengembara
lélang :
lelang, jual
lelangon :
kesenangan, hiburan
lelara :
penyakit; lelaran : wabah penyakit
leluhur :
leluhur, nenek moyang
lèlur :
segan, enggan
lema :
gemuk, gembur
lemah :
tanah; lemah teles : tanah subur
lembah :
lembah, cekung; lembah manah : andap asor, rendah hati
lembak :
lemak
lembana :
pujian, sanjungan
lembar :
lembar
lémbat (m -)
: berpindah meloncat-loncat dari pohon ke pohon
lembara :
mengembara
lembat :
halus, lembut
lembayung :
lembayung, daun kacang untuk sayur
lembek :
ombak
lèmbèr :
keletah
lembing : 1
tombak; 2 nama binatang
lémbong :
sebangsa talas
lembora :
nama ikan laut (besar)
lembu :
sapi, lembu
lembur :
lembur, bekerja di luar jadwal
lembut :
lembut, halus
lemeh :
segan, enggan
lemper :
jenis makanan dari ketan
lèmpèr :
cobek
lempèt :
kepipis (perut)
lempir :
lembar, helai
lempuk :
nama ikan sungai
lempung :
tanah liat, tanah merah
lempuyang :
jenis tanaman obat tradisional
lemu : gemuk
lendhah :
sawah di tempat yang datar dan rendah
léndhéyan :
1 bersandar; 2 batang tombak
lendhi :
mainan ikan
lendhong :
nama ikan
léndhot :
lumpur
lendhut :
tanah lumpur
lènèng :
bermasakan, masak semua
lèng :
lubang, rongga
lenga :
minyak; lenga bacin : minyak kelapa yang telah dipakai kedua kalinya; lenga
cèlèng : minyak lebihan dari; lenga mambu : minyak tanah; lenga patra : minyak
tanah; lenga pèt : minyak tanah; lenga wangi : minyak wangi
léngah :
lengah, sembrono
lengar :
lebar (dada)
lengen :
lengan, tahu
lengeng :
indah, menawankan, menyenangkan
lèngèng :
kata untuk memaki
lenggah :
duduk
lenggak (ng
-) : duduk mendongak dan menoleh
lénggak-lénggok
: melenggok
lenggana :
rela, ikhlas, segan, enggan
lengganan :
langganan, pelanggan
lenggang :
jenjang (leher), ramping
lénggang :
melenggang
lengger :
besar dan tak bergerak-gerak
lènggèr :
lengger, jenis tari-tarian
lénggot :
lembehan santai; lénggot bawa : tandak
lengkara :
perhiasan
lèngsèr :
lengser, turun jabatan
lentéra :
lentera, lampu
lepas :
lepas, bebas; lepas tangan : tak mau ikut campur
lepat :
salah
lèpèk :
cawen, lepek
lèpèn :
kali, sungai
lepet :
lepet, jenis makanan
lèrèh : tenang,
santai; lèrèh-lèrèh : santai, istirahat
lerem :
tenang, santai
lèrèn :
istirahat
leres :
betul, benar
lésan :
lisan, mulut
lesana :
tanda, jalan
leseh :
lusuh, terinjak-injak
lesmi :
indah, laksmi
lestari : lestari,
terpelihara; lestantun : (ing.) lestari, terpelihara
lesu : lesu,
lapar, lemas
lesung :
lesung, tempat menumbuk padi
lésus :
angin ribut
lewih :
lebih
licik :
licik, akal bulus
ligasan :
naik kuda tanpa pelana
lika : tulis
lilit :
lilit, membelit; lilit uwi : melilit seperti ubi
lima : lima
liman :
gajah
limar :
limar
limas :
bentuk rumah adat; limasan : bentuk rumah adat
limbang :
timbang
limbuk :
limbuk, jenis nama wayang
limbung :
limbang, terhuyung-huyung
limer :
melayang
limit :
limit, rata dan halus
limo : 1
lima; 2 jeruk, limau
limpa :
limpa
limpad :
cekatan
limpah :
limpah, banyak
limpung :
tombak pendek bermata kanan kiri
limrah :
lumrah, lazim, umum
limun :
limun, jenis minuman
limur (dite
– ) : dilipur, dihibur
limus :
pakel, jenis mangga
limut : 1
kabut; 2 selimut
lina :
hilang, sirna, mati
lincad :
loncat, lompat, tinggal
lincak :
lincak, kursi; lincak gagak : meloncat-loncat seperti burung gagak
lincat :
loncat, lompat
lincing :
runcing, lancip
lincip :
runcing, lancip
lincis : lubang
jerat (tali)
lincut :
malu, enggan
lindhu :
gempa bumi
lindhuk :
terlindung
lindhung :
lindung, berlindung
lindri-lindri
: cantik sekali, molek
lingga : 1
arca, tugu; 2 kata dasar
linggar :
pergi, lahir
lingsa :
telur kutu; pada lingsa; tanda baca pada aksara Jawa
lingsang :
anjing air
lingsem :
malu
lingsir :
bergeser, condong
linguk :
jenguk, lihat
lintah :
lintah; lintah dharat : rentenir
lintang :
bintang; lintang alihan : bintang beralih; lintang kemukus : komet, bintang
kemukus; lintang panjer esok/sore : bintang kejora
linthing :
melinting
linting :
menggulung
lintring :
jenis rumah adat
lintu :
ganti
linu : rasa
nyeri, pegal-pegal
linuhung :
dihormati, ditinggikan
linuwih :
lebih
lipur :
hibur, senang
lir :
seperti
lira : belerang;
lira-liru : berganti-ganti
lirang :
belirang
lirih :
pelan
lirik :
melirik
liring :
kejap, pandangan sekilas
lirip : aus,
rompeng
liris :
gerimis, teratur, rapi
lirna,
lirning : terang sekali, apabila
liru :
tukar, ganti; liru lambang : bertukar barang, barter; liron : tukar; liron
patra : berganti tempat; liron watang: saling merombak
lirwa :
lalai, lengah, kurang waspada
lis : tali
kekang, kendali
lisa :
ketombe, telur kutu
lisah :
minyak
listu :
cantik; listuhayu: cantik, ayu; listya : molek
lisuh :
lesu, lelah
lisus :
angin ribut
litheng :
hitam sekali
lituhayu :
cantik, molek, ayu
liwar :
menyimpang; liwar-liweran : berseliweran
liwat :
lewat
liwer :
lewat, lintas
liwet :
liwet, jenis nasi
liwung :
bingung
liya : lain
locana :
mata, netra
locita :
hati, perasaan
lodaka : air
lodan : ikan
paus, ikan gajah
lodhèg :
longgar, lobok
lodhèh :
jenis sambal
lodhoh :
busuk, remuk
lodhong :
wadah, toples
lodok :
sumsum pada tulang punggung
lodong :
wadah makanan kecil, toples
lodra : buas,
gerang, sangat marah
logor :
gugur, luruh
logro :
longgar
loh : subur;
loh jinawi : subur makmur
lohita :
merah
lok : mashur
loka : 1
tempat; 2 kenal, dikenal; lokamandhala : permukaan dunia; lokananta : jenis
gamelan; lokaya : dunia, alam semesta; lokéndra : raja di dunia; lokéswara :
terkenal di dunia; kaloka: terkenal
lokita :
karangan, sajak
lokro :
longgar; nglokro : patah semangat
lokrok :
lobok, longgar
lola : tidak
punya ayah ibu
loling :
lentera dari kertas
lolita :
ingin sekali, mendamba
lolor :
lepas, ulur
lolos :
lolos, bebas
loma :
pemurah, suka memberi
lomba :
pertandingan
lombok :
lombok, cabe
lomoh :
segan, enggan
londhot :
busuk, remuk
longan :
bawah ranjang
longgang :
sela, antara
longgar :
longgar, luas, renggang
longkah :
nama bunyi-bunyian
longkang :
sela, antara
longsor :
longsor
lonjong :
lonjor
lonjor :
belunjur; selonjor : duduk meluruskan kaki
lontar :
lontar
lontop :
tongkat berisi pedang
lontor :
makan, minum
lor : utara;
lor kulon : barat daya; lor wétan : timur laut
lorèk :
lorek, loreng; lorèng : loreng
loro : dua;
loro blonyo : arca tiruan pengantin
losin :
dosin, 12 buah
losoh :
lusuh
losok :
busuk, luruh
losor :
longsor
lota : buas,
ganas
lothèng :
loteng
lowang :
luwang, bolong, lubang
lowong :
lawang, kosong
lowung : lumayan
lucu : lucu,
jenaka
ludhes :
ludes, habis
ludhuk :
suka makan banyak
ludira :
darah
ludrug :
ludruk, teater tradisional
lugas :
jelas, denotatif
lugu : apa
adanya, bersahaja
lugut :
bulu-bulu pada batang bambu (tebu, dsb)
luh : air
mata
luhur : luhur,
tinggi; luhung: luhur, tinggi
lujeng :
luku, bajak
luk : lekuk;
luk sanga : lekuk sembilan
luka : luka
lukak :
cekung; lukak-lukik: bercekung-cekung
lukar :
lepas, melepas
lukat :
lepas dari siksaan
lukis :
lukis, gambar
lukita : karangan,
syair; lukita sari: karangan/syair yang indah
luku :
bajak, nenggala
lulang :
belulang, kulit
luluh :
luluh
lulur :
bedak lulur
luluri :
leluhur
lulus :
lulus, lolos
lulut :
cinta
lumah :
terlentang; lumah tangan: meminta, memohon
lumba :
lomba, pertandingan
lumba-lumba
: ikan lumba-lumba
lumbu :
jenis tanaman umbi-umbian
lumbung :
lumbung, persediaan; lumbung bandhung : lumbung besar; lumbung désa : lumbung
desa
lumer :
leleh, basi
lumèr :
meluap
lumpang :
lumpang, tumbukan padi; lumpang kenthèng : lumpang batu besar
lumpat :
lompat; lumpat kidang : melompat-lompat
lumping :
belulang
lumprah :
lumrah, wajar
lumpuh :
lumpuh
lumpur :
lumpur
lumrah :
lumrah, wajar
lumuh :
bosan, malas
lumur :
gelas untuk minum
lumurug :
berangkat ke pertandingan
lumut :
lumut
luncat :
loncat, lompat
luncup :
luncup, kuncup
lung : pucuk
daun
lunga :
pergi
lungan :
bepergian
lungga :
sulur-suluran
lunggé :
terlambat
lungguh :
duduk
lungka :
bongkahan tanah di ladang
lungkrah :
capai, payah, letih
lungsé :
terlambat
lungsed :
lusuh
lungsi (pada
-) : tanda baca dalam huruf Jawa
lungsir :
kain sutra
lungsungan :
kulit bekas pada binatang setelah berganti kulit
lungsur :
kain bekas
lunjak :
lonjak
lunjat :
lonjak
luntas :
luntas, jenis tumbuhan
luntur :
luntur
lunyu : licin
lupa : lupa
lupit :
sempit, tidak longgar
lupiya :
teladan, contoh
lupta :
keliru, lupa
luput :
luput, lepas; luput cinatur: tak disebut dalam bicara
lurah :
lurah, kepala desa
luru :
mencari
lurub :
gebar, tutup mayat
lurung :
sungai tempat pembuangan
lurus :
lurus
lutung :
lutung, jenis kera
luwah :
lowong
luwak :
luwak, jenis musang
luwang :
lubang, lowong, watu luang
luwar :
lepas, luar
luwé : lapar
luweng :
lubang
luwer :
putaran, bundaran
luwih :
lebih; luwih manèh : terlebih lagi
Tidak ada komentar:
Posting Komentar
Komentarlah dengan baik dan sopan. Pasti akan dibalas oleh pemilik. Mohon jangan mengandung unsur kasar dan sara, mari berbagi pengetahuan, silakan kritik karena kritik itu membangun dan membuat sesuatu menjadi lebih baik