Senin, 25 Juni 2012

KAMUS SANSEKERTA–INDONESIA J

KAMUS
SANSEKERTA – INDONESIA
A B C D E G H I J K L M O P R S T U W
Oleh :
Dr. Purwadi, M.Hum
Eko Priyo Purnomo, SIP
————————————————————————————

J
jabang : anak, bayi; jabang bayi : bayi yang baru lahir
jabat : menjabat; jabatan : jabatan, kedudukan; jabat asta : jabat tangan
jabel : 1 cabut, tarik; 2 membatalkan
jadah : juadah, jenis makanan dari beras ketan
jadhel : diminta kembali
jadhem : jadam
jadhi : kuali besar
jaé : jahe
jaga : berjaga; jagabaya : pamong desa urusan keamanan; jagabengi : jaga malam; jagakarya : prajurit, tentara; jagakersa : pegawai; jagamalem : jaga malam; jagapraja : menjaga istana; jagapura : menjaga pura, tempat suci; jagaripu : nama ikan; jagaruna : cadangan; jagasatru : menjaga musuh; jagasura : nama kesatuan prajurit kraton; jagawèsthi : polisi
jagal : jagal, tukang potong hewan
jagana : buritan
jagang : jagang, pengokoh
jagat : dunia, alam semesta; jagat cilik : jagat kecil, tubuh manusia; jagat gedhe : jagat besar, alam semesta; jagat karana : asal muasal dunia; jagatnata : penata dunia; jagat pramudita : kebahagiaan; jagat pratingkah : pengatur dunia; jagat raya : jagat raya; jagat saksana : penjaga, pemimpin dunia
jagi : menjaga
jagir : anak kerbau jantan
jago : 1 ayam jantan; 2 calon
jagra : bangun
jagrag : kuda-kuda
jagul : tongkat penyangga
jagung : jagung
jagur : demuk
jahat : jahat
jaja : dada
jajag : menjajagi, mencoba, menduga
jajah : menjajah
jajal : mencoba
jajan : jajan, kue
jajang : bambu
jajap : dapat
jajar : jajar, sejajar
jaka : jejaka, bujang; jaka kumala kala : bujang kecil; jaka bèlèk : nama rasi bintang; jaka bléro : nama burung; jaka bolot : nama padi; jaka jebug : bujang tua; jaka lara : istri/suami pertama; jaka sawur : nama rumput; jaka tuwa : nama rasi bintang; jaka wuru : nama burung
jaksa : jaksa, penuntut hukum
jala : 1 jala; 2 air; jalada : air, mendung; jaladara : mendung, awan; jaladhi : laut; jaladri : laut; jalanidhi : laut, samudra; jalantara : talang air; jalatarangga : gelombang
jalaga : jelaga, tempat
jalak : jenis burung; jalak ngoré : bentuk dapur keris
jalan : jalan
jalang : 1 untaian padi; 2 pelacur
jalar : rambat; jalaran : sebab, karena
jalasa : duduk
jaler : pria, laki-laki
jali : nama tumbuh-tumbuhan sebangsa jagung
jalidra : orang hina
jaling : tulang di belakang pelipis
jalirih : tumbuhan poyang
jalma : manusia, orang; jalma manungsa : manusia, orang; jalmi : manusia
jalu : 1 laki-laki; 2 susuh
jaludha : gading
jaluk : minta
jam : jam
jamah : jamah, sentuh, senggol
jamajuja : jaman dahulu
jamak : lumrah
jamala : pukul, memukul
jaman : zaman; jaman akir : zaman akhir; jaman langgeng : zaman keabadian; jaman pati : zaman kematian; jaman ramé : zaman keramaian
jamang : jamang, perhiasan kepala
jamas : keramas; jamasan tosan aji : memandikan pusaka
jamba : melempar, membuang
jambak : menjambak, menarik (rambut)
jambal (di-) : dipanggil langsung namanya
jamban : jamban, tempat pembuangan
jambang : jambang; jambangan : jambangan, wadah air
jambé : pohon pinang
jam : jam
jamblang : nama buah, nama batikan
jambon : warna merah jambu
jambor : 1 campur; 2 (an) : kata majemuk
jambu : jambu; jambet : jambu; jambon : warna merah jambu; jambunada : emas
jambuka : anjing hutan, serigala
jambul : jambul, rambut di depan
jambunada : emas
jampeng : tuli, pekak
jampi : jamu, obat
jamprong : kelihatan gagah
jamu : jamu, obat
jamuga : akhirnya, kejadiannya
jamur : jamur, cendawan
jamus : aji, jimat
jan : memang, nyata
jana : manusia; janaloka : tempat manusia, dunia; janapada : 1 alam dunia; 2 budak, abdi; janapriya : dicintai oleh manusia
jandhu : sebangsa capung
jangan : sayur; jangan bening : sayur bening
janges : hitam mengkilat
janget : tali dari kulit
jangga : leher
janggan : murid, siswa
janggar : terlalu tua
janggel : tulang jagung; janggélan : nama rumput
jangget : lekat, melekat
janggir : anak kerbau jantan
janggitan : nama hantu
janggleng : biji jati atau tanaman jati yang masih kecil
janggut : dagu
jangji : janji
jangka : 1 jangka, ramal; 2 alat untuk membuat lingkaran
jangkah : jangkah, langkah
jangkang : nama buah
jangkar : jangkar, sauh
jangkep : lengkap, sempurna
jangkrik : jangkrik
jangkung : badan kurus dan tinggi
janglar : retak, lekah; janglaran : sebab, karena
jangleng : biji atau bibit pohon jati
janglot : nama tumbuh-tumbuhan
janguk : duduk menganggur
jangur : mengatur rangka rumah
janji : janji
janma : manusia, orang
jantaka : celaka, sengsara
jantar : retak, merekah
janten : jagung muda
jantèn : atap perahu
janti : nama pohon
janton : ramuan, rempah-rempah
jantra : tujuan, kemauan, kehendak
jantrung : termenung-menung
jantu : obat, ramuan
jantung : jantung
jantur : menceritakan, melukiskan
janu : tuba
janur : janur, daun kelapa yang masih kuning; janur
gunung : aren, pohon aren
japa : mantra magis; japa mantra : mantra magis; japa yoga : puja samadi
japana : nama daun
japi : mantera
japit : jepit, apit
jara : tua
jarah : jarah, direbut dengan paksa
jarak : nama tumbuhan
jaran : kuda; jaran dawuk : nama rasi bintang; jaran goyang : mantra pengasihan; jaran képang : kuda-kudaan dari kepang untuk pertunjukan/ permainan; jaran panolèh : mantra untuk mendapat kekayaan
jarang : air yang sudah dimasak
jarapah : jerapah, nama binatang
jaratan : kuburan, makam
jar : kata; jaréné : katanya
jarem : bengkak
jari : 1 jari-jari; 2 jaring kecil
jariji : jari-jari
jarik : kain sarung untuk wanita
jaring : jaring
jarit : kain sarung untuk wanita; jarit amba : kain jarik yang lebar; jarit ciyut : kain jarik yang sempit; jarit kadèn : kain yang sempit panjang, selendang
jaroh : sudah akrab
jarong : nama pohon
jarot : kuat, kekar, kokoh
jaruh : sudah akrab, diketahui orang
jarum : jarum
jarupih : tangkai daun pisang
jarwa : terjemah; jarwa dosok : terjemahan dengan model akronim; jarwa suta : terjemahan dengan model akronim; jarwi : terjemahan, mengerti
jasa : jasa
jasem : nama pohon
jata : api menyala; jatarupa : emas
jatah : jatah
jateng : singkatan Jawa Tengah
jatha : 1 rambut, 2 (parijatha) : jenis tembang sinom; jathadhara : rambut gimbal
jathara : perut
jathil : kuda lumping, seni jathilan
jati : 1 pohon jati; 2 sejati, nyata, sungguh; jati ngarang : pohon jati yang tumbuh padat; jatos : 1 pohon jati; 2 sejati; jatosipun : sesungguhnya, senyatanya
jatmika : jatmika, penuh sopan santun
jatoh : jatuh
jatu : ramuan, rempah-rempah; jatukrama, jatukrami : jodoh
jatuh : jatuh
jauh : jauh
jauk (n-) : meminta
jaul : menagih hutang
Jawa : pulau Jawa, budaya Jawa, orang Jawa; ora Jawa : tidak tahu sopan santun; ilang jawané : tidak punya sopan santun; durung jawa : belum tahu adat sopan santun dan jiwa kejawaan; kejawèn : aliran kepercayaan kejawaan; jawadwipa : pulau Jawa; Jawa Kulon : Jawa Barat; Jawa Tengah : Jawa Tengah; Jawa Wetan : Jawa Timur; Jawi : Jawa
jawab : jawab
jawah : hujan
jawan : nama rumput
jawar : nama pohon
jawara : juara
jawat : jabat; jawat asta : berjabat tangan
jawata : dewa
jaweh : hujan
jawès : rambut di bawah bibir
jawil : sentuh, senggol
jaya : menang; jaya kawijayan : kemenangan; jaya merta : bisa, mampu; jaya mrata : 1 wudhu; 2 tanpa tanding; jayandaru : 1 wahyu kemenangan; 2 nama pohon beringin di alun-alun keraton; jayantaka : nama dewa; jayantara : nama dewa; jayanti : nama pohon; jaya wijayanti : kemenangan
jayèng (jaya + ing) : menang di dalam …; jayèngan: 1 tempat jamuan, tempat mengobrol bagi tamu; 2 abdi pengantar minuman; jayèng astra : nama kesatuan prajurit kraton; jayèng katong : minyak yang menyebabkan dapat melihat makhluk halus yang biasa dipakai raja-raja; jayèng sekar : nama kesatuan prajurit kraton
jé : ungkapan penekan, demikian, begitu, katanya
jebad : jenis minyak
jebag : jebak, jebakan untuk burung, tikus dll
jèbèh : ujung ikat kepala
jebèng : buyung, angger, panggilan untuk anak
jebod : rusak
jebol : jebol, rusak
jebug : biji buah pinang
jebul : 1 muncul; 2 ternyata, tak tahunya
jedeng : mati, mampus
jedhog : mekar, mengembang
jedhol : cabut, tarik
jédhor : bedug
jedhot : meletus
jedhur : suara kendang besar
jèdi : kawah
jeg (ajeg) : biasa; sajege : selamanya
jegal : menjegal, mengganjal
jégang : duduk dengan satu kaki tidak menumpu
jejer : tampil
jèjèr : jajar, duduk/berdiri berdampingan; jèjèr wayang : berjajar-jajar seperti wayang
jeksa : jaksa, penuntut hukum
jekut (anyep -) : dingin sekali
jelag : makan, menipu
jelak : segera, dengan cepat
jelma : menjelma, reinkarnasi, menitis
jélung : bermain petak umpet; jélung èdèr : bermain petak umpet; jélung umpet : petak umpet
jembak : sayur yang tumbuh di tempat becek
jembangan : jambangan, tempayan
jembar : luas; jembaran : belanga ceper; jembar dhadhané : sangat sabar; jembar kawruhé : banyak ilmu; jembar kuburé : diampuni dosa-dosanya; jembar polatané : pintar; jembar segarané : mdah memberi maaf
jembatan : jembatan
jempana : tandu, kereta
jemparing : panah
jempina : 1 bayi prematur; 2 nama tumbuhan
jempiring : cangkul tanpa tangkai
jenak : betah, tahan, tenang, jinak
jenang : jenang, bubur
jenar : kuning; mahesa jenar: lembu kuning; siti jenar : 1 tanah kuning; 2 ama seorang wali di Jawa
jengkar : berdiri dan segera berjalan
jengku : dengkul
jené : kuning
jeneng : nama, identitas; jeneng cilik : nama kecil; jeneng tuwa : nama tua; panjenengan : anda, tuan
jeng (ajeng) : sebutan untuk putri, ayu; diajeng : adik
jengandika : paduka, anda, kamu
jenggama : hidup, kehidupan
jenggan : murid, abdi, siswa
jénggot : jenggot, rambut di dagu; jénggot wesi : nama tumbuhan
jengku : lutut
jentrung : menyesal
jentung : merenung, diam sambil berpikir
jenu : tuba
jepat : mencungkit
jepit : jepit, apit
jernih : jernih, bening, jelas
jero : dalam, mendalam; jeroan : bagian dalam; jeron beteng : bagian dalam beteng
jeruk : jeruk
jerum : menderum (sapi, kerbau, dll)
jetmika : jatmika, penuh sopan santun
jewawut : jewawut, sekoi
ji : 1 satu; 2 raja; jitus : singkatan dari siji satus, satu banding seratus; jiwang : singkatan dari siji sewang, masing-masing orang mendapat satu
jidhor : beduk, kendang besar
jiha : jiwa, nyawa
jilat : menjilat
jilma : jelma
jimbun : tua renta
jinantra : jentera, kincir air
jinem : tidur; jinem amrik, jinem patani, jinem rum, jinem sekar, jinem wangi : tempat tidur
jinis : jenis
jinten : jintan, daun bumbu
jiwa : jiwa, nyawa; jiwagra : jiwa raga, jasmani ruhani; jiwana : hidup, kehidupan; jiwandana : jenis tembang gedhe; jiwangga : jiwa raga, jasmani ruhani; jiwaretna : jenis tembang gedhe; jiwatma : jiwa, atma, ruh hidup
jlamprong : anak istimewa, hebat
jlanthir : bagus, pemuda
jodhang : judang, kotak wadah makanan yang dipikul
jodho : jodoh
jodhog : burung pemikat
jodhong : bakul besar, lodong
joglo : jenis rumah tradisional
jomplang : berat sebelah, tidak imbang
jompo : tua renta, jompo
jompong : daun jati
jondhang : judang, wadah makanan yang dipikul
jonggol : tanggungan
jonggrang : besar tinggi
jongos : jongos, tukang masak
jra : tersiar di mana-mana
jrabang : merah, warna jangkrik
jragan : juragan
jragem : merah kehitaman
jrih : takut, kuatir
jriji : jari-jari
jrum : fitnah; jruman : memfitnah
jrumat : jerumat, dijahit
jubag : jompo, tua renta
jubar : gagal, urung, tidak jadi
jubrisa : abdi perempuan
jubriya : congkak, angkuh
jugag : besar, agung
jujul : kembalian, kelebihan
jujur : jujur, transparan, terus terang
jukung : perahu kecil, sampan
juluk : sebutan, nama
julung : buntu, serba terancam; julung caplok : anak yang lahir di waktu matahari terbenam; julung kembang : anak yang lahir di waktu matahari terbit; julung pujut : nama wuku ke – 15; julung sarap : anak yang lahir waktu matahari akan tenggelam; julung sungsang : anak yang lahir waktu matahari tegak (jam 12 siang); julung wangi : nama wuku yang ke – 9
jum : pilihan, istimewa; jumanten : zamrut; jumara : zamrut
jumantara : langit, dirgantara
jumbuh : cocok, sesuai
jumbul : melompat karena kaget
jumed : menjalankan
jumeneng : berdiri, naik tahta
jumlah : jumlah
jumpalik : berbalikan, jatuh tersungkur
jumput : ambil
jumrah : biasa, lumrah
jumuk : ambil
jun : jun, jembangan, wadah air
jung : ukuran luas sawah (4 bau)
junggel : terbalik
junggla : terlompat karena terkejut
jungjung : junjung
junjang : berat sebelah
junjunan : nama ikan
junjung : junjung, angkat
juntrung : arah, tujuan
jupuk : ambil
juragan : juragan, bos
jurit : jurit, prajurit, bala tentara
juru : juru, tukang; juru basa : juru bahasa, penerjemah; juru demung : jenis tembang macapat; juru kebun : pekebun; juru kunci : juru kunci, penjaga kuburan; juru sungging : tukang lukis; juru tulis : juru tulis
jurug : ditimbun
juruh : cuka gula Jawa
jurung : dukung
jurus : jurus, kiat, taktik; jurusan : 1 arah; 2 bidang keilmuan
juwadah : juadah, jenis panganan
juwal : jual
juwara : juara, pemenang
juwarèh : bosan, jemu
juwata : dewa
juwawah : lebar mulutnya dan tebal bibirnya
juwawut : sekoi, jenis tanaman pangan
juwèh : suka membenci, gampang mencela
juwita : 1 cantik, anggun; 2 kehidupan

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Komentarlah dengan baik dan sopan. Pasti akan dibalas oleh pemilik. Mohon jangan mengandung unsur kasar dan sara, mari berbagi pengetahuan, silakan kritik karena kritik itu membangun dan membuat sesuatu menjadi lebih baik

Creative Commons License
MENGUAK TABIR SEJARAH NUSANTARA by Ejang Hadian Ridwan is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 Unported License.
Based on a work at menguaktabirsejarah.blogspot.com.
Permissions beyond the scope of this license may be available at http://menguaktabirsejarah.blogspot.com.