KAMUS
SANSEKERTA – INDONESIA
Dr. Purwadi, M.Hum
Eko Priyo Purnomo, SIP
————————————————————————————
K
kabar :
berita, warta; kabar angin : kabar bohong; kabar kabur: kabar bohong; kabar
sriwing : kabar bohong
kabur : 1
melarikan diri; 2 tidak jelas
kabèh :
semua
kabur :
kabur
kaca : kaca;
kaca benggala : tauladan; kaca paesan : kaca berhias
kacang :
kacang; kacang brol : kacang tanah; kacang srenthul : kacang tanah; kacang
tholo : kacang tanah; kacang dawa : kacang panjang; kacang ijo : kacang hijau
kacapi kecapi
kacapuri :
pagar tembok
kaceb :
lekat, rekat
kacèk :
selisih
kacélung :
bunga dadap
kacer :
jenis burung
kacir-kacir
: berceceran; ngacir : 1 pergi begitu saja; 2 membuat sarang (burung)
kacu : sapu
tangan
kacubung :
kecubung
kacung :
anak buah
kadaluwarsa
: terlambat, kelamaan
kadang :
saudara; kadang sentana : sanak saudara; kadang wandawa : sanak saudara
kadasa :
kesepuluh
kadga :
keris
kadgada :
cekatan
kadhal :
kadal; kadhal mènèk : sanggul bagi laki-laki
kadhang :
kadang, suatu saat; kadang kala : kadang-kadang; kadhingkala: kadang kala
kadhaton :
istana
kadhawa :
nama burung
kadhemen :
terlanjur senang; kadhemenan : kesenangan, kesukaan
kadheng
pareng : barangkali
kadhengé :
kadang-kadang
kadhèt :
pelajar, tentara
kadhil :
taring babi hutan
kadhini :
istri, perempuan
kadho :
pemberian
kadhokan :
di tempat
kadhung :
terlanjur
kadi :
seperti
kadipundi :
seperti apa, bagaimana
kados :
seperti; kadospundi : seperti apa, bagaimana
kadreda :
kasihan; kadredyan : cinta, kasih
kadreng :
sangat berkeinginan
kadug :
sampai, dapat mencapai
kaduhung,
kaduwung : menyesal
kaduk :
terlalu, terlampau; kaduk wani kurang duga : asal berani kurang pertimbangan
kadung :
jenis belalang
kadut :
kabut, karung goni
kadya,
kadyangga : seperti
kaé : itu
kaèt : rapat
sekali, mesra
kaga :
burung
kagadhah :
dimiliki
kagak, ora :
tidak
kagem : untuk,
buat
kagèt :
kaget, terkejut
kagok :
kagok, canggung
kagol :
kecewa, sakit hati
kagum :
kagum, heran
kagyat :
kaget, terkejut
kah : itu
kahanan :
keadaan
kahar :
dokar
kaharep :
kehendak, kemauan; kaharepan, kakarepan : kehendak
kaharsa,
kaharsayan : kebahagiaan, kesenangan
kahwa : air
kopi
kahyangan :
kahyangan, tempat dewa
kahyun :
kehendak, cita-cita
kahyuna :
kehendak, kemauan
kailangan :
kehilangan
kaiswaran :
istana, kraton
kajanapriya
: kepribadian
kajang :
kajang; kajangsirah : bantal
kajantaka :
miskin
kajar :
mendapat ajaran
kajaroan :
rumah kepala desa
kajawan :
kejawen
kajayan :
kemenangan
kajegé :
sepanjang ingatan saya
kajèn :
terhormat; kajèn kèringan : sangat terhormat
kajeng :
kehendak
kajineman :
penjaga, polisi
kaju, kajo :
heran, tercengang
kaka :
kakak, kakang
kakak :
kakak; kakak tuwa : burung kakak tua
kakang :
kakak, saudara tua
kakap : ikan
kakap
kakawin :
karya sastra Jawa Kuno berupa tembang-tambang berbahasa Kawi
kakèhan :
terlalu banyak
kakèk : kakek;
kakèk moyang : kakek moyang
kaki : kakek
kaktus :
bunga kaktus
kaku : kaku
kakung :
pria
kakus :
kakus, WC
kala : 1
waktu, zaman; 2 kala (binatang); 3 nama dewa (Batara Kala); kala bénjing :
besuk pagi; kala jengking : kalajengking; kalabendu : jaman yang buruk;
kalabusana : seperangkat pakaian kebesaran; kalacakra : jenis jimat; kaladésa :
perangkat desa; kaladuta : alamat buruk; kalakatha : ketam, kepiting;
kalamangga : laba-laba; kala mangsa : kadang-kadang; kalamenjé : sejenis kala;
kalamenjing : jakun; kalamenta : nama rumput; kalamudheng : nama perhitungan
pencuri; kalanjana : nama rumput; kalan-kalan : kadang-kadang; kalandara :
matahari; kalantara : sejenis buah petai; kalasangka : terompet sangkakala;
kalawasana: akhir zaman; kalawija : abdi di istana; kalayuga, kaliyuga : zaman
kaliyuga, zaman kesengsaraan
kalaban :
tenggelam, tergenangi
kalagyan :
baru saja, sedang asyik
kalah :
kalah
kalaha :
perang, pertengkaran
kalai :
gangguan
kalaipan :
belenggu, miskin
kalairan :
kelahiran
kalak : nama
bunga
kalaka : air
kalakon :
terlaksana, tercapai
kalakuan :
kelakuan
kalambi :
baju, pakaian
kalamun :
kalau, jika, bila
kalana :
raksasa, kelana
kalang :
dikepung, dikelilingi; kalang-kabut : kalang-kabut
kalangwan :
klangenan, kegemaran
kalap :
merak
kalas :
tumbuhan yang getahnya menghasilkan warna merah untuk bahan cat
kalasa :
tikar
kalengka : 1
cacat, noda; 2 ciri
kali : 1
kali, sungai; 2 perkalian; 3 zaman; kaliander, kaliandra : pohon kaliandra;
Kali Opak : Sungai Opak; kaliyuga: zaman kesengsaraan
kalih : 1
dua; 2 dengan; kalihan : bersama dengan, dan
kalika : 1
ketika; 2 kulit kayu
kalilan :
diperkenankan
kalimah :
kalimat, perkataan
kalindhih :
tergeser, kalah
kaling :
terhalang, tertutup
kalingan :
tertutupi, terhalangi
kalingga
murda : dijunjung tinggi; kalingga warsa : sudah lama sekali
kalir :
segala, barang apa saja
kalis :
terhindar
kaliyan :
dengan, dan
kalo : niru,
sejenis tampah
kaloka :
termasyur, terkenal
kalong : 1
susut, berkurang; 2 binatang pemangsa buah-buahan
kalpa : 1
cincin; 2 cita-cita; kalpasastra : tuntunan cita-cita; kalpataru : pohon
kalpataru
kalpika :
cincin
kalung :
kalung; kalung usus : bayi yang waktu lahir berkalung usus serta pantas
berpenampilan apa saja
kama :
sperma, cinta; kamajaya : dewa ketampanan; kamalagi : asam, buah asam;
kamandhalu : tempat air; kamarasa: kenikmatan cinta; kamaratih : dewa
ketampanan dan dewi kecantikan; kamawedha; ajaran tentang percintaan
kamalan :
mendapat hadiah kebajikan
kamangkara :
mustahil
kamar :
kamar
kamas :
kakak
kamayan :
kelebihan, kesaktian
kamayangan
(begja -) : untung besar, mendapat kebahagiaan besar
kambah :
terjamah, tersentuh
kambala :
kain dari bulu domba
kambang :
terapung; kambangan : jambangan
kambeng :
nama tarian
kambengan :
ilalang, lalang
kambi :
dengan
kambil :
kelapa
kami : kami;
kamibocahen : kekanak-kanakan; kamigilan : sangat jijik; kamijara : serai;
kamijijèn : jijik sekali; kamikakon : kejang, kaku; kamikekelen : tertawa
terpingkal-pingkal; kamilurusen : bertambah sedih lalu mati; kamipurun : sangat
mau; kamirahan : kemurahan; kamirurusen : bertambah sedih lalu mati;
kamisandhanen : sakit pada payudara; kamisasaten : terbeliak matanya; kamisepuh
: kepala desa; kamisesegan : tersedan-sedan (menangis); kamitégan : tega,
sampai hati; kamitenggengen : melihat tertegun; kamitigan : masak belum
waktunya; kamitontonen : tertegun, heran melihat; kamituwa : kepala dusun;
kamiwelasen : kasih sayang, perhatian
kamini :
istri, perempuan
kampi :
juara, yang terbaik, kampiun
kampita :
guncang, gempa bumi
kampung : 1
desa; 2 bentuk rumah adat Jawa
kanaka :
emas, kuku
kanal :
terusan
kanan :
kanan; kanan kéring : kanan kiri
kanana :
hutan
kanang :
yang
kanas :
nenas
kanca :
teman, kawan; kanca wingking : teman belakang
kancana :
emas, kencana
kancil :
kancil, pelanduk
kandarpa :
kasih sayang, cinta
kandel :
tebal; kandelan : alat penangkal, penguat
kandhang :
kandang; kandhangan : persediaan, cadangan
kandhara :
leher
kandhas :
gagal, kandas
kandhat :
terhenti, istirahat
kandheh :
cerita, bagian
kandhi :
kantung dari kain
kandhih :
tergeser, tergusur
kandhil :
pelita, lampu
kandhut :
dikandung, dimuat
kanem :
keenam
kang :
kakak, saudara tua
kangen :
kangen, rindu
kangga :
badan, tubuh
kanggé :
untuk, buat
kanggeg :
tertahan, terhalang
kanggep :
dianggap, dihormati
kanggo :
untuk, buat
kangjeng :
paduka, tuan
kangkam :
pedang
kangsèn :
berjanji, bersepakat
kangsi : 1
rumah lebah, 2 hingga, sampai
kangsrah :
berjejak di tanah
kaniaya :
teraniaya
kanigara :
mahkota; kuluk kanigara, kaniganten : mahkota kanigara, pakaian untuk raja,
pengantin
kanin : luka
kaninditan :
kelebihan
kaning, kani
: ada di, terkena
kaningaya :
disia-siakan, dinistakan
kanistha :
dinistakan
kanjar :
sejenis senjata tajam
kanjat :
lumayan
kanjeng :
paduka, tuan
kanji : 1
takut, kuatir, 2 tepung kanji
kantaka :
sedih, susah
kanteb :
jatuh kesakitan
kantèk :
sabar menunggu, sampai
kanten :
tunggu, nanti
kantha :
leher; surya kantha : kaca pembesar, lup
kanthi :
dengan
kanthil : 1
jenis bunga; 2 terikut
kanthing :
nama perahu kecil
kanthong :
kantong
kanti :
dengan
kantu :
terlambat
kantuk :
mengantuk
kantun :
ketinggalan
kanya :
gadis, perawan; kanyaka : istri, emas
kaot :
melebihi yang lain
kapa :
pelana, dikapani, diberi pelana
kapah :
mengupas kopi
kapak :
kapak, kampak, beliung
kapal : 1
kapal, 2 kuda
kapala :
kepala, pemimpin
kapang :
kangen, rindu
kapara :
memang
kapas :
kapas
kapat :
keempat
kapénak :
sudah enak
kapep :
lembab
kaper :
kupu-kupu kecil
kapi : kera;
kapiadreng : sangat ingin; kapiandel : pusaka; kapiandhem : melarikan diri;
kapiasem : tertawa sendirian; kapidereng : 1 rusa; 2 ingin sekali; kapidhara :
jatuh, pingsan; kapidulur : berkumpul dengan; kapieneng : diam saja; kapilaré :
seperti kanak-kanak; kapilayu, kapiluyu : sangat ingin ikut; kapiluyu : sangat
ingin ikut
kapila :
merah muda
kapindra :
raja kera
kaping :
ke-, yang ke-
kapiswara :
raja kera
kapit :
terapit, terjepit
kapodhang :
kepodang, jenis burung
kapok :
jera; kapok kawus : sudah jera sekali; kapok lombok : jera sesaat
kaprabon :
jabatan kepresidenan
kaprah : lazim;
salah kaprah : salah tapi lazim
kaprasida :
kelestarian
kapri :
sejenis kacang
kapti :
cita-cita, gagasan
kaptin :
kapten
kapujanggan
: kepujanggaan
kapuk :
kapuk
kapul : tali
dari kulit pohon
kapulaga :
nama buah untuk obat, buah kapulaga
kapur : kapur;
kapur barus : kapur wangi
kapuranta :
merah muda
kapurih :
disuruh, dihimbau
kapurit :
nama ikan
kaput :
kotor
kaputran :
keputran, istana buat anak laki-laki raja; kaputrèn : keputrian, istana buat
anak-anak perempuan dan permaisuri raja
kara : kara,
jenis tanaman sayuran; kara welang : jenis tombak; karawistha : hiasan,
perhiasan
karaba :
anak gajah
karaca :
nisan
karad :
diambil oleh
karag : sisa
nasi kering
karah :
lingkar besi untuk pegangan pedang, parang, dll.
karam : 1
haram, tidak halal; 2 tenggelam; karam jadah : haram sama sekali
karan :
disebut, dinamakan
karana :
sebab, karena
karandhan :
rumah atau tempat janda
karandhang :
sejenis bengkoang
karang : 1
tempat; 2 batu karang; 3 karya, karangan; karangan: hasil karya; karang abang :
tempat yang terbakar; karangen : terlalu jarang; karang kitri (-kirna) :
tanaman buah-buahan; karang kopèk : desa yang tak punya sawah; karang kopèn :
desa yang tak punya sawah; karang melok : macam untaian bunga; karang ulu:
bantal
karas :
dicium
karat : 1
karat (emas); 2 tahi besi
karatala :
tapak tangan
karaton :
istana, kraton
karawitan :
bersenandung, bermain gamelan
karcis :
karcis, tiket
kardi :
kerja, karya
kardin :
bumbu, korden
karé :
karai, nama masakan
karebèn :
supaya, biar, agar
karejekèn :
mendapat rejeki
karèk :
ketinggalan, sisa
karem :
suka, hobi
karep :
kemauan, kehendak
karéta :
kereta
karga :
karung dari kulit
kari :
tertinggal, ketinggalan
karipan :
kurang tidur
karir :
karir, dunia kerja
karkat :
harkat, martabat
karma :
perbuatan, kerja yang dilakukan; hukum karma : hukum balasan timbal balik atas
perbuatan seseorang di dunia
karna : 1
telinga, 2 nama wayang, adipati Awangga; 3 karena; karni : telinga
karo : 1
dengan, bersama; 2 kedua; karo tengah : satu setengah
karoban :
kebanjiran, tergenangi, tenggelam
karoh :
kenalan, sahabat, karib
karsa :
karsa, kehendak; karsana: bahagia
karta, karti
: selamat, aman; karti praja : pekerjaan negara; kartiyasa : termashur
kartaga :
teguh
kartala : timbul
kartika :
bintang
kartu :
kartu
karu :
diarun, dikaran
karug :
digemburkan
karuhun :
dahulu
karuksan :
kerusakan
karun :
harta, harta temuan
karuna :
menangis, sedih
karung :
karang, kantong
karunya :
iba, belas kasihan
karus :
celaka
karut :
hanyut
karya :
karya, hasil; karya désa : peraturan desa; karya negara : peraturan negara
kas : kas,
simpanan
kasa : musim
yang pertama
kasar :
kasar
kasat :
terlihat; kasat mata: terlihat langsung oleh mata
kaseja :
disengaja, dituju
kasèp :
terlambat
kasèr : kasip,
terlambat
kasi : hamba
kasih : 1
kasih sayang; 2 kliwon
kasok :
dituangkan
kasol :
tumbang
kaspa : ubi
kayu
kasrah :
diserahkan, berjejak di-
kastawa :
sembah puji, hormat puji
kastéla :
ketela, ubi kayu
kastubamani
: permata
kastura : belas
kasih; kasturi: kasturi, minyak wangi
kasub :
masyur, terkenal
kasur :
kasur, alat tidur; kasur babut : kasur empuk
kasusra :
terkenal, kondang
kasut : 1
kaos kaki; 2 diacak
kaswari :
burung kasuari
kaswasih :
belas kasih, kasih sayang
kasyasih :
belas kasih, kasih sayang
katak :
jenis umbi bergantung
katalika :
tiba-tiba, diuntai
katampi :
diterima
katana :
panah, anak panah
katbuta :
marah sekali
katé :
katai, cebol
katéla : 1
ketela, 2 ternyata
katelah :
disebut, dinamakan
katenta :
terdesak oleh
katépang :
nama tumbuhan perdu; katepang ngrangsang gunung : si pungguk merindukan bulan,
terlalu berpengharapan tanpa melihat kenyataan
katès :
pepaya
katga :
keris
katgada :
cekatan, dengan cepat
katgada :
keris
kathah :
banyak
kathak :
lendir pada mulut ikan
kathok :
celana; kathok cekak : celana pendek; kathok dawa : celana panjang
kathuka :
asin
kathung :
diangkat untuk diberikan
kati : kati,
ukuran berat (1 kati : 0,617 kg)
katiba : 1
terjatuh; 2 nama pohon
katiban :
kejatuhan
katiga : 1
ketiga; 2 kemarau
katimbang :
daripada
katimumul :
nama penyakit kuku
katimun :
mentimun
katir : kayu
ringan yang dipasang di kanan kiri perahu agar tidak oleng
katirah :
nama pohon yang daunnya merah
katisan,
katisen : kedinginan
katon :
kelihatan
katong :
raja
katos :
terlalu keras
katrap :
diterapkan, frambusia
katrem :
tinggal, betah
katresnan :
kesayangan, cinta
katri :
ketiga, yang ketiga
katu : nama
sayuran
katub :
katup
katuhon :
dipercaya
katuju :
tertuju
katumangga :
kepala
katur :
diberikan, untuk, kepada
katuranggan
: tanda-tanda, ciri-ciri
katuridan :
jatuh cinta, asmara
katut :
terikut, terambil
katya :
kati, berat, obot
kau : kaku,
janggal, canggung
kauban :
sejuk karena terlindungi
kaula :
kawula, aku, -ku
kaurmatan :
kehormatan
kautaman : keutamaan
kawaca :
terbaca
kawadaka :
diketahui rahasianya
kawagang :
kuat, mampu
kawah :
kawah, danau di puncak gunung
kawahya :
dilahirkan, diucapkan
kawak :
lama, kuno
kawalat :
kualat, dosa
kawan :
kawan, teman
kawanda :
batang tubuh, fisik, jasmani (tanpa tangan dan kaki)
kawarna :
tersebut, diceritakan
kawasa :
kuasa, kuat, mampu
kawasan :
kawasan, daerah
kawasita :
terajarkan, diajari
kawastara :
kentara, kelihatan
kawatgata :
kecelakaan
kawawa :
terbawa, kuat, kuasa
kawedaka :
ketahuan rahasianya
kawong :
dikenal
kawot :
dimuat
kawrat :
terbebani
kawruh :
pengetahuan
kawul :
rambut jagung
kawula :
hamba, saya; kawulawarga : keluarga; kawula wisudha : diwisuda
kawung :
kawung, jenis kain jarik
kawur :
bubar, cerai berai
kawuri :
lampu, silau
kawus : jera
kawya :
penyair, pijangga, ahli sastra
kaya : 1
seperti, 2 penghasilan
kayang :
berdiri dengan kaki di atas
kayangan :
tempat para dewa
kayoman :
diayomi, dilindungi
kayon : 1
gunungan, 2 kekayuan
kayong :
kaya
kayu : kayu
kayuh :
kayuh
kayul :
sejenis cangkul
kayun :
kehendak, keinginan
kayungyun :
kasmaran, jatuh cinta
kayut :
dirajut, diikat
keba : 1
tutup; 2 selamatan tujuh bulanan (orang hamil)
kebak :
penuh
kebek :
penuh sekali
kebelet :
kebelet, ingin cepat keluar
keben : nama
buah dan batang
kebo :
kerbau; (kumpul -): hidup bersama laki-perempuan tapi tidak nikah, samen leven;
kebo bukur : hewan sejenis penyu; kebo giro : jenis gendhing; kebo jerum :
kerbau menderum; kebo lawung : kerbau yang tidak dipekerjakan; kebo menggah :
nama bentuk kalung; kebo pelèn : orang yang suka cekcok
kecut :
kecut, asam
kedah :
harus
kedal :
tutur kata, ucapan kata
kedaluwarsa
: terlambat, kelamaan
kedangsul :
kedelai
kedaut :
tertarik, tercabut
kedawan :
terlalu panjang
kededer :
menggigil
kedeh :
harus
kèdek : terinjak,
terpijak
keder : 1
bergetar, gemetar; 2 merasa takut
kèder :
juling
kedhali :
burung layang-layang
kedhana-kedhini
: dua saudara pria-wanita
kedhasih :
sebangsa orang pipit
kedhaton :
kraton, istana
kédhé :
kidal
kedheh :
harus
kedhelé :
kedelai
kedhèp :
berkedip
kedher :
bergemetar
kedhi :
perempuan yang tak bisa haids
kedhung :
bagian sungai yang dalam
kedhut :
tebal lagi kuat, kedap
kejaba :
kecuali
kejani :
kera, lutung
kejot :
kaget, terkejut
keju :
pegal-pegal, lelah
kèju : keju,
mentega
kejut :
terkejut, kaget
kelat : tali
penarik; dikelati : dikuliti; kelat bahu : gelang bahu; kelatan : berenggang;
kelat bahu : gelang tangan di bahu
kelir : 1
kelir, layar, tirai; 2 warna
keliru :
keliru, salah
kemalo :
laka
kemampo :
hampir matang
kemangga :
laba-laba
kemangi :
kemangi, tanaman lalapan
kemanungsan
: kemanusiaan
kemara :
gema, intan
kemarang :
raga, lebah
kemat :
tenung, santhet
kemba : 1
tawar, hambar, malas; 2 kecewa
kembang :
kembang, bunga; kembang api : kembang api; kembang borèh : bunga untuk sajian;
kembang desa : gadis tercantik di desa; kembang durèn : kuning; kembang gula :
permen; kembang lambé : bahan pembicaraan; kembang paès : bunga yang pertama;
kembang setaman : bunga rampai; kembang telon : bunga tiga warna; kembang waru
: sumbu dian
kembar :
kembar
kembel :
terperosok
kemben :
kemben, penutup dada
kembeng :
kembang, tergenang air
kemilon :
cermin, kaca hias
kemiri :
kemiri
kemit : jaga
malam, pengawal; kemit bumi : abdi yang tugasnya bersih-bersih; kemitan :
berjaga malam, azimat
kémpol :
betis
kempul :
kempul, bagian dari gong
kemuda :
jenis tembang, gending; kemudhi : kemudi, setir
kemukus :
berasap; lintang kemukus : jenis rasi bintang di langit
kena : kena,
terkena
kenaka :
kuku
kenari :
buah kenari, burung kenari
kencana :
emas
kenclung :
alat musik
kendhaga :
peti panjang
kendhali :
kendali, peluru, granat
kendhang :
kendang, gamelan
kendharat :
tali untuk menambatkan lembu
kendhat :
gantung diri
kendheng :
tali busur; gunung kendheng : bukit barisan
kendhi :
kendil, wadah air minum
kendhil :
kendil, tempayan kecil
kendhuri :
kenduri
kéné : sini
kenikir :
kenikir
keningar :
kayu manis
kenini : pil
kina
kenong :
kenong, gamelan
kèntar :
terpingin, hanyut
kentara :
kentara, kelihatan
kenthang : kentang,
jenis umbi
kenthel :
kental
kenthing :
tempayan kecil
kentrung :
jenis kesenian rakyat Jawa Timur
kenya :
perawan, gadis
kepala :
kepala
kepati : ada
anggota yang meninggal; kepatibrata : bertapa, bersemedi; kepati-pati:
sungguh-sungguh
kèpèk : 1 nama
pohon; 2 berbuah tapi belum berisi (kedelai)
keponakan :
keponakan
kepriyé :
bagaimana
kepu :
bentak, bakap
kepuh : 1
pohon kepuh, 2 lipatan kain dodot di pinggang; gantung kepuh: tidak berganti
pakaian
kepundhung :
1 hama buah, 2 gundukan panas karena rengas
kepung :
kepung, keroyok
kepungkur :
silam, lampau
kepyak : 1
ramai, pesta 2 gladhi resik
képyan :
susah, bingung, putus asa
kepyar :
tersebar, encer
kepyek :
kepyak wayang
kera :
kurus, kurang subur
kéra : mata
yang agak cacat
kerab : 1
sering, 2 kitab
keraban :
kiraqan
kérah :
juling, tingkah laku
kerak :
kerah, tua lagi kering
kerambil :
kelapa
kéran : kran
kerana :
karena
kerang :
kerang
keras :
keras
kéras :
bakul tempat garam
kerasan :
betah, jinak, tahan
kérata : 1
pemburu; 2 asal mula arti kata; kératabasa: jarwa dosok, akrarim
keraton :
kraton, kerajaan, istana
kerig :
digiring, dibawa
keris :
pusaka, senjata
kerja :
kerja, bekerja
kerpu :
sebangsa permata
kersa :
karsa, kehendak
kerta :
hasil, kemakmuran; kerta aji : dihargai; kertan : 1 kemakmuran, penghasilan, 2
tahu, mendapat kabar; kertarta : mapan, makmur; kerta wadana : aman, sejahtera
kertiyasa :
cerdik, cendekian, sangat pandai
kesawa,
kesawamurti : nama lain Batara Wisnu
kestalan :
kandang kuda
kethèk :
kera
kethoprak : seni
drama tradisional
ketiga :
kemarau
ketimun :
mentimun
ketipung :
ketipung, kendang kecil
ketonggèng :
sejenis kala yang besar
kéwala :
saja, cuma, hanya
kéwan :
hewan, binatang; kéwan raja kaya : hewan piaraan; kéwani: hewani
kéwran : kesulitan,
kesukaran
kidang :
hidang, kijang, menjangan
kidul :
selatan
kidung :
kidung, lagu
kijing :
kijing/rumah dimakam, nisan
kikik : 1
ketiak baju, 2 jenis anjing
kikis :
kikis, surut
kilat :
kilat, api petir
kimpul :
keladi
kimpurusa :
raksasa, gergaji
kina : kina,
pohon kina
kinah :
kina, nama pohon
kinang :
campuran gambir sirih
kinanthi :
disertai, diiringi
kinca : air
gula
kingkin : 1
sedih, susah, gundah; 2 rindu sekali, jatuh hati
kinjeng :
kinjeng
kintun :
kirim
kinuswa :
dicium
kipas :
kipas, tepas, angin-angin
kipat :
disingkirkan; kipat- kipit : menggerak-gerakkan ekor
kira : kira,
duga
kirab :
kirab, arak-arakan
kirana :
cahaya, sinar
kirang :
kurang; kirangan: kurang tahu, entahlah
kirata :
pemburu
kirda :
bersenang-senang, serong
kiri : kiri
kirik : anak
anjing
kirim :
kirim
kiring :
kiri
kirta, kirti
: pekerjaan, perbuatan
kirtya :
pekerjaan, perbuatan
kisa : 1
anyaman bambu untuk membawa ayam; 2 kera
kisat :
kering, kesat
kisi : kisi,
gulungan benang
kisik :
tanah lumpur
kisma :
tanah
kisruh :
kisruh, kacau, berantakan
kitha : kota
kitri : 1
tanda pada tanah yang telah ditebangi pohonnya; 2 pohon buah-buahan di kebun
kiwa : kiri
klabang :
kelabang; dikepang : dikepang (rambut); klabang ayam : dadu, perjudian; klabang
nyander : bentuk rumah tradisional
klapa :
kelapa
klaras :
daun pisang kuning
klasa :
tikar, alas tidur
klenik :
klenik, percaya pada takhayul
klika :
kulit kayu
kliwon :
kliwon
kliyang :
melayang, terbang
klobot :
sarung jagung
kobar :
bakar
kobong :
terbakar
kobot :
sarung jagung
kobra : 1
tersiar oleh umum; 2 gagal; 3 ular kobra
kocak : 1
kocak, lucu, jenaka; 2 tidak penuh; kocak-kacik : bergoyang-goyang
kocap :
diceritakan
kocar-kacir
: kocar-kacir
kocèh :
berkumur dengan
kociwa :
kecewa, sakit hati
koclak : bergoyang,
tidak penuh
kodhé,
ngodhé : berburuh, mengambil upah
kodhèn :
hitungan dengan kodi
kodheng :
hilang akal, juling (mata)
kodhi :
hitungan kain (20 lembar)
kodhik :
sempit
kodhok :
katak, kodok; kodhok ngorèk : 1 katak bernyanyi; 2 jenis gending upacara
kogel :
tidak sampai hati, sayang, berkasih-kasihan
kojor : 1
liat, kenyal (daging); 2 benteng keliling
kokap :
mega, awan
kokila :
burung
kokoh :
kokoh, kuat
kokok :
keras berurat (leher), kepala pencuri; kokok beluk : jenis burung
kokosan : 1
kukusan; 2 jenis buah
kokot :
lekat sekali, peniti kancing baju; kokot bisu : sangat merah/diam sambil
menggigit bisu; kokot bolot : daki, dekil
kolam :
kolam
kolang-kaling
: buah kolang-kaling
kolong :
kolong
kolontara :
lamtoro
komala :
intan, halus, santun
komara :
sajian kepada ruh halus
kombang :
kumbang, lebah; macan kombang : harimau kumbang; kombang anglèng : kumbang
komini :
perempuan, istri
kon : suruh
konang :
kunang-kunang; konangan : diketahui, tertangkap basah
kondhang : kondang,
terkenal, termashur
konjuk :
untuk, buat, dipersembahkan
kono : situ
kontab :
bangkit amarahnya, tersulut
kontal :
termakan, dinangsa
kontang-kanting
: kesana kemari, mondar- mandir
kontap :
bangkit amarahnya, tersulut
konten :
pintu
kori : piatu
koripan : 1
kehadiran; 2 kerajaan kahuripan
kosa : kuat,
perkasa
kosala :
baik, pandai
koswa (bala-
) : bala tentara
kosya :
dicium
kotaka :
kotoran yang terburuk
kotbuta :
sangat marah
kothak :
kotak
kothèkan :
tabuhan dengan memukul kentongan kayu/lesung
kothi :
keti, 100.000
kothong :
kosong
kowè : kamu,
anda
krajan :
kraton, istana, pena, puri
kraka : daun
kering yang telah luruh
krakab :
tutup pelana
krakah :
halaman rumah
krakal :
bajak, alat pengjembur tanah
kram : 1
kejang; 2 cahaya, sinar
krama : menikah;
krama désa : bahasa halus yang digunakan orang desa; krama inggil : bahasa
halus tinggi; kramakala : petang, malam; kraman : pemberontakan; kramaniti :
sopan santun; krami: menikah
kramat :
keramat, berpetuah
krambil :
kelapa
krana :
karena, sebab
kranjang :
keranjang
kranji :
nama buah, kandang ayam; kranjingan: ketagihan
krapak :
daun tebu kering
krapyak :
kandang kijang yang berpagar
kraras :
daun pisang kering
kras : keras
krasa :
terasa, dapat diindra; krasan : kerasan, betah, senang
krastala :
kuasa, sakti
kraton :
kraton, istana, pura
krawitan :
kerawitan
krendha :
peti mati
kreneng :
keranjang kecil tempat buah-buahan
kréngga :
dihiasi dipercantik
krenteg :
kehendak yang kuat
krepana :
sangat belas kasih
krepu :
kristal, sebangsa, permata
kresa :
karsa, suka, kehendak
kresna : 1
hitam; 2 nama wayang; kresnapaksa : paruh bulan gelap, sesudah purnama
kreta : aman
damai, makmur
kréta : 1
kereta; 2 makmur; kretagna : tak berterima kasih; kretala : nama senjata;
kretanjali : menyembah, bersujud; kretapradana : terlebih-lebih; kretapunya :
bahagia sekali; kretarta : tercapai maksudnya, bahagia; kretayasa : termashur,
kondang; kretayuga : jaman keemasan, saat kejayaan
krété : anak
buaya
kreteg :
jembatan
kreti :
perbuatan, tingkah laku
kretobaya :
setuju, berdamai
kretya :
makmur, sejahtera, aman damai
kridha :
gerak, kiprah; kridasastra : kepandian ulah sastra
krigaji :
sejenis pajak kepada raja
krigan :
pengerahan
krikil :
kerikil, batu kecil
kringet : keringat;
kringet buntet : keringat yang tak bisa keluar
kripik :
keripik
kriting :
kriting
kriya :
kriya, karya, buah tangan, kerajinan
ksama :
ampun, maaf
ksana :
seketika, sebentar
ksatriya :
perilaku kesatria
ksaya :
rusak, musnah,
kséma :
selamat, sejahtera
ksira :
puan, air susu
ksiti :
tanah, bumi
ksodra :
madu, air madu
kuat : kuat
kubalan :
kena nyala api
kubandha :
raksasa, gergaji
kubek :
lingkaran, keliling
kubeng :
lingkaran, keliling
kubleg :
sekeliling
kubon :
kebun, pekarangan
kubra :
besar
kubu : blok,
benteng pertahanan
kubuk :
persegi
kuburan :
kuburan, makan
kubus :
bangun yang mempunyai ukuran sisi-sisinya sama
kucem :
rusak, lengset
kucing :
kucing
kucir :
kucir
kucira :
cela, cacat
kuciwa :
kecewa
kucumbi :
istri, suami
kucur : kucur,
jenis panganan
kuda : kuda,
turangga
kudandapan :
tertatap karena kebiungan
kudang :
diharap, dipuji-puji
kudhampel :
berpaut dengan tangan dan kaki
kudhar :
terurai, terlepas
kudhi :
kudis
kudhis :
kudis, jenis penyakit kulit
kudhu :
mengkudu, nama pohon obat
kudhung :
tutup kepala
kudhup :
kuncup
kudon :
terkenai udu, iuran
kudrat :
kudrat, kekuasaan Tuhan
kudu : harus
kudung :
penutup, kerudung
kudus :
kudus, suci
kuhaka :
penjahat, orang jahat
kuhana :
tidak terus terang, tidak setia
kujana : sangat
marah, orang jahat
kujang :
senjata tradisional Betawi
kujiwat (ng-
) : mengerling, mengeling
kukang :
nama binatang sejenis kera
kukap :
asap, awan, kemenyan
kukila :
burung
kuksi :
perut
kuku : kuku
kukub :
ambil
kukud :
selesai, bangkrut
kukuh : kukuh,
kokoh, kuat
kukul :
jerawat
kukup :
ambil
kukura :
kura-kura
kukus : asap
kul : kul,
hewan air sejenis bekicot
kula : saya,
aku; kulagotra : sanak keluarga; kula mitra : keluarga, famili; kula sentana:
keluarga, amili; kulawanda : keluarga, famili; kulawangsa : keluarga; kulawarga
: keluarga
kulah :
kamar mandi
kulaja :
bangsawan, ningrat
kulak :
membeli untuk dijual lagi
kula-kuli :
biasa, lazim
kulala :
pembuat barang pecah-belah dari tanah liat
kulanté :
nama tembang tengahan
kular :
benang untuk menjahit
kulawu : 1
warna abu-abu; 2 nama wuku
kuled :
lembat, lambat, tidak cepat
kulem :
bergaung, membahana, merdu dan besar
kulèn :
sawah milik kuli
kuli : kuli,
buruh, pekerja
kulib : anak
anjing
kulihan :
kepulangan
kulihi :
bagaimana, mengapa
kuliling :
keliling, mengitari
kulina :
biasa, akrab
kulingling :
berkeliling, mengitari
kulinten :
biasa, lumrah, wajar
kulisa :
beliung, kampak
kulit :
kulit, belulang, sampul; kulit ayam : kulit ari, jangat; kulit daging : seluruh
tubuh
kulita : sudah
kenal baik, mesra, akrab
kulon :
barat
kulu :
tertelan, nama ikan
kulub :
angger, buyung, anak, sayang
kuluk :
mahkota, topi kebesaran
kuluma :
nama ikan
kulumur :
berlumuran darah
kulung :
tangkai ketam pemotong padi; kulung ati : lekuk di bawah dada
kulup :
angger, buyung, anak
kulur :
dapat dan mau memberi
kulwan :
barat
kum :
rendam, dibenamkan diair
kuma :
awalan kuma; kumacèlu : mendamba; kumadama : pura-pura bodoh rendah; kumakaruh
: akrab, karib; kumalancang : lancang, mendahului kehendak; kumalasa :
tergelar, tersedia; kumalungkung : sombong, congkak; kumawani : pemberani, sok
berani; kumawas-awas : awas, teliti, cermat;
kumawasis :
sok pintar, sok pandai
kumaki :
congkak, besar kepala
kumala :
emas, mutiara; kumala-kala : kadang kala
kumara :
anak-anak, orang muda, intan, siwa
kumat :
kumat, kambuh, sakit lagi
kumayu : sok
cantik, genit
kumba :
buyung, tempayan, kelapa
kumbah :
cuci, bersih
kumbakara :
pembuat barang pecah belah
kumbala :
jambu-jambu berbentuk bunga untuk hiasan
kumbandha :
raksasa
kumbang :
kumbang, lebah
kumbayana :
1 jun tempayan, jembangan; 2 nama Begawan Durna waktu muda (wayang)
kumbi :
cangkok, sombong, besar kepala
kumpris :
anak yang akan menggantikan pangkat ayahnya
kuna : kuna,
lama
kunang :
kunang-kunang
kunapa,
kunarpa : jenazah, mayat, bangkai
kunca : kain
dodot
kuncang :
terlempar karena angin
kuncara :
kondang, terkenal
kuncèh :
pipa panjang
kunci :
kunci, pembuka
kuncung :
kuncung, bagian rambut didepan
kuncup :
kuncup
kundha :
anglo, keran, pedupaan, perapian
kundhah :
jatuh tak berdaya
kundhala :
cincin, gelang, anting-anting
kundhalini :
ular
kundhang :
kondang, terkenal, tersohor
kundhi :
tukang membuat gerobak
kundur :
pulang, kembali; kunduran : meninggal karena pendarahan sewaktu melahirkan
kuneng :
adapun
kung : merdu
kungas :
sumerbak, wangi, karuan
kungkang :
katak yang besar, kongkung
kungkulan :
terlampaui, terlebihi
kungkum :
terbenam, menenggelamkan
kuning :
kuning
kuningan :
jenis logam
kunir :
kunyit
kunjana :
susah, sedih, asyik; kunjana-papa : susah dan melarat, miskin
kunjara :
penjara, tahanan
kunjeng :
kerdil, komeng, ceding
kunjuk :
dipersembahkan
kunjur :
duduk meluruskan kaki
kunta :
senjata sejenis tombak pendek
kunten :
kuli
kunthara :
budi daya, tingkah laku
kunthing : kecil,
kurus
kunthiwiri :
berulang-ulang datang
kunyit :
kunyit, kunir
kunyuk :
monyet, kera, munyuk
kupa :
perigi, mata air
kupat :
telupat
kupeng :
sekeliling
kuper :
kurang perhatian, kurang pergaulan
kupi :
rencana karangan
kupik :
bertepuk
kupina : cawat,
saluran penutup kemaluan laki-laki
kuping :
telinga, pendengaran
kupiya : 1
contoh, teladan, pengalaman; 2 kopiah, peci
kupon :
kupon
kupu :
kupu-kupu
kura :
kura-kura
kurah :
berkumur-kumur, gurah
kurakah :
pembantai
kurang :
kurang
kuranti :
ditahan, dilarang
kurantil :
nama wuku yang ke-4
kureb :
tengkurap
kuren :
lelaki yang sudah dewasa
kurma :
kurma, jenis buah
kuru :
kurus, tak subur, lemah
kurung :
kurung, mengurung; kurungan : sangkar
kusa : nama
rumput
kusala :
baik, pandai, selamat
kusan : kukusan
kusik :
sejenis pisau untuk membuat warangka keris
kusir :
kusir, sopir pedati
kusta :
kusta, jenis penyakit kulit
kusuma :
kusuma, bunga, kembang; kusumawicitra: bermacam-macam bunga, nama tambang
gedhe; kusumayuda : tokoh pemenang dalam peperangan
kuswa : cium
kuswantara :
ciuman, kasih
kutah :
tumpah
kutha :
kota; kutha-biting : tanggul besar ditepi jalan; kuthagara : ibukota; kuthamara
: sesajian ditempat yang keramat; kuthasaksi : saksi palsu; kuthawara : kota
besar
kuthah :
kotor, berlumuran
kuthaka :
kotoran cirit
kuthara :
kampak, beliung
kuthèh :
kotor, berlumuran
kuthèt :
kerdil, komeng
kuthila :
bungkuk, bengkok
kuthilang :
jenis burung
kuthilem :
licin, tidak jujur
kuthip :
sangat hina
kuthong :
kosong
kuthu baru :
bagian kebaya penutup dada
kuthumbi :
suami
kutu : kutu
kutub :
kutub, ujung
kutug : asap
kutuk : 1
anak burung; 2 jenis ikan
kutut :
jenis burung, perkutut
kuwadé :
tempat duduk pengantin
kuwadéan :
pedagang kain, berjualan pakaian
kuwaga :
kuat menjalani, tahan banting
kuwagang :
kuat, mampu
kuwah : air
sayur, kuah
kuwalon :
tiri
kuwanda :
mayat, bangkai, jenazah
kuwaos :
kuasa, mampu
kuwara :
termasyhur, terkenal
kuwas :
kuas, alat mengecat
kuwasa :
kuasa, mampu
kuwat : kuat
kuwatir :
kuatir, sumelang, was-was
kuwawa : kuat,
mampu; kuwawi : (ing.) kuat, mampu
kuwaya : air
kuwèni :
jenis mangga
kuwi : itu
kuwu :
penguasa setingkat adipati
kuwur :
gelisah, bingung, berirama kemerahan
kuya :
aniaya, serang, hina
kuyu-kuyu :
bercucuran keringatnya
kwaci : biji
kuaci
kwaga : mampu
menjalani lobaan, kuat
kwali :
kuali, belanga
Tidak ada komentar:
Posting Komentar
Komentarlah dengan baik dan sopan. Pasti akan dibalas oleh pemilik. Mohon jangan mengandung unsur kasar dan sara, mari berbagi pengetahuan, silakan kritik karena kritik itu membangun dan membuat sesuatu menjadi lebih baik